Świadczenia pieniężne dla rodzin z dziećmi

Świadczenia pieniężne dla rodzin z dziećmi są fundamentem polityki społecznej w Polsce, wspierającym finansowo rodziny i poprawiającym warunki życia dzieci. W 2024 roku programy te przeszły istotne zmiany, dostosowując wsparcie do współczesnych potrzeb. W niniejszym artykule przyjrzymy się najnowszym świadczeniom, ich znaczeniu oraz kierunkom rozwoju w przyszłości.

Becikowe

Becikowe 2024 to jednorazowa zapomoga przyznawana z tytułu urodzenia dziecka w Polsce. Kwota świadczenia wynosi 1000 zł na każde nowo narodzone dziecko, niezależnie od liczby dzieci w rodzinie (np. dla bliźniaków to 2000 zł, trojaczków 3000 zł)​.

Kto może otrzymać becikowe?

Becikowe przysługuje:

• Matce lub ojcu dziecka
• Opiekunowi prawnemu dziecka
• Opiekunowi faktycznemu dziecka (osobie faktycznie opiekującej się dzieckiem, która wystąpiła 

z wnioskiem o przysposobienie dziecka)

Warunki przyznania becikowego:

1. Rodzina musi spełniać kryterium dochodowe, gdzie dochód na osobę nie przekracza 1922 zł netto​.
2. Konieczne jest zaświadczenie lekarskie potwierdzające, że matka była pod opieką medyczną od co najmniej 10. tygodnia ciąży do porodu​​.
3. Aby otrzymać becikowe, rodzice muszą złożyć wniosek w terminie 12 miesięcy od dnia narodzin dziecka. 

O wsparcie można wnioskować online za pośrednictwem portalu Emp@tia.

Dodatek “Za życiem”

Dodatek “Za życiem” to jednorazowe świadczenie przysługujące w Polsce. Oto najważniejsze informacje na ten temat.

1. Wysokość świadczenia: Obecnie wynosi 4000 zł i nie zależy od dochodów w gospodarstwie domowym. 

2. Kto może skorzystać z uprawnień?
   • Każda kobieta w ciąży oraz jej rodzina.
   • Rodziny, w których przyjdzie lub przyszło na świat ciężko chore dziecko. 

To obejmuje:

• Ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu kobiety, które otrzymały informację o tym, że ich dziecko może umrzeć w trakcie ciąży lub porodu.
• Kobiety, których dziecko zmarło bezpośrednio po porodzie na skutek wad wrodzonych.
• Kobiety, które po porodzie nie zabiorą do domu dziecka z powodu: poronienia, urodzenia dziecka martwego, urodzenia dziecka niezdolnego do życia, urodzenia dziecka obarczonego wadami wrodzonymi lub śmiertelnymi schorzeniami.

3. Jak skorzystać z uprawnień?

• Podstawą do skorzystania z uprawnień jest zaświadczenie, które potwierdza ciężkie 

i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu.

• Zaświadczenie o chorobie, powstałej w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu, możesz otrzymać od lekarza ubezpieczenia zdrowotnego, który posiada specjalizację II stopnia lub tytuł specjalisty w dziedzinie: położnictwa i ginekologii, perinatologii, neonatologii, neurologii dziecięcej, kardiologii dziecięcej lub chirurgii dziecięcej.
• Uprawnia dzieci do 18 r. ż. do korzystania z wyrobów medycznych na zasadach określonych 

w przepisach ustawy o refundacji, do wysokości limitu finansowania ze środków publicznych określonego w tych przepisach, według wskazań medycznych bez uwzględnienia okresów użytkowania, korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej oraz z usług farmaceutycznych udzielanych w aptekach.

Zasiłek macierzyński

Zasiłek macierzyński to świadczenie wypłacane w Polsce w związku z urodzeniem dziecka lub przyjęciem dziecka na wychowanie.

Kto jest uprawniony do zasiłku macierzyńskiego?

1. Pracownice zatrudnione na umowę o pracę.
2. Osoby prowadzące działalność gospodarczą, pod warunkiem opłacania składek na ubezpieczenie chorobowe.
3. Zleceniobiorcy, pod warunkiem opłacania składek na ubezpieczenie chorobowe.
4. Osoby pozostające w stosunku służbowym.

Okres wypłaty zasiłku macierzyńskiego

1. 20 tygodni – za okres urlopu macierzyńskiego.
2. 32 tygodnie – za okres urlopu rodzicielskiego (dla jednego dziecka).
3. 34 tygodnie – za okres urlopu rodzicielskiego (w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie).
4. 9 tygodni – dodatkowy urlop rodzicielski w przypadku wniosku o łączenie pracy z opieką nad dzieckiem (powyżej 1/2 etatu).

Wysokość zasiłku macierzyńskiego

1. 100% podstawy wymiaru przez pierwsze 6 tygodni urlopu rodzicielskiego.
2. 70% podstawy wymiaru przez pozostałe tygodnie urlopu rodzicielskiego.
3. 81,5% podstawy wymiaru przez cały okres zasiłku macierzyńskiego (w przypadku złożenia wniosku o zasiłek macierzyński na cały okres z góry, najpóźniej 21 dni po porodzie).

Kosiniakowe

Kolejne świadczenie to kosiniakowe, czyli alternatywa dla zasiłku macierzyńskiego. Jest to świadczenie, które będziesz otrzymywać przez 52 tygodni w wysokości 1000 zł miesięcznie. Przysługuje osobie, która nie ma prawa do zasiłku macierzyńskiego.

Jeśli chodzi o jego wypłatę, to kryterium dochodowe nie ma znaczenia. Może te środki otrzymać np. osoba wykonująca dzieło, bezrobotna albo zleceniobiorca czy osoba posiadająca działalność, ale nie opłacająca z tego tytułu dobrowolnej składki chorobowej.

Jak długo jest wypłacane?

• 52 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie, przysposobienia jednego dziecka lub objęcia opieką jednego dziecka;
• 65 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia dwojga dzieci lub objęcia opieką dwojga dzieci;
• 67 tygodni – w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia trojga dzieci lub objęcia opieką trojga dzieci;
• 69 tygodni – w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia czworga dzieci lub objęcia opieką czworga dzieci;
• 71 tygodni – w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia pięciorga i więcej dzieci lub objęcia opieką pięciorga i więcej dzieci.

Kiedy można złożyć wniosek?

Wniosek o świadczenie rodzicielskie warto złożyć w terminie 3 miesięcy od dnia urodzenia dziecka. Jeżeli złożysz wniosek w późniejszym terminie, to prawo do świadczenia zostanie ustalone począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek. Należy jednak pamiętać, aby złożyć wniosek przed upływem okresu, na jaki przysługuje świadczenie.

800+ 

Program ten ma na celu wsparcie finansowe rodzin, poprawę ich sytuacji materialnej oraz przeciwdziałanie ubóstwu wśród dzieci.

Program „Rodzina 500+” został rozszerzony i od 2024 roku kwota świadczenia wynosi 800 zł na każde dziecko do ukończenia 18. roku życia:

• matce lub ojcu;
• opiekunowi faktycznemu dziecka (tj. osobie faktycznie opiekującej się dzieckiem, która wystąpiła z wnioskiem do sądu opiekuńczego o przysposobienie dziecka) – jeżeli dziecko wspólnie zamieszkuje i pozostaje na utrzymaniu matki albo ojca/opiekuna faktycznego;
• opiekunowi prawnemu dziecka;
• dyrektorowi domu pomocy społecznej. 

Kluczowe zasady dotyczące jego wypłaty m.in. na nowonarodzone dziecko. Przede wszystkim rodzice powinni pamiętać o zachowaniu terminu. Gdy wniosek zostanie złożony w okresie 3 miesięcy, licząc od dnia urodzenia się dziecka, to prawo do świadczenia wychowawczego Zakład Ubezpieczeń Społecznych ustali od miesiąca urodzenia się dziecka. W przypadku złożenia wniosku po tym terminie, prawo do świadczenia ustala się począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek do końca danego okresu świadczeniowego. 

Okres taki trwa od 1 czerwca do 31 maja następnego roku kalendarzowego. Wnioski są jednak przyjmowane przez ZUS z pewnym wyprzedzeniem. Można je składać już od 1 lutego. Wypłaty będą odbywały się w zależności od tego, kiedy złożymy wniosek, według harmonogramu z zeszłego roku:

• do 30 czerwca 2024 r. oznacza wypłatę do 31 sierpnia 2024 r.
• od 1 do 31 lipca 2024 r. oznacza wypłatę do 30 września 2024 r.
• od 1 do 31 sierpnia 2024 r. oznacza wypłatę do 31 października 2024 r.
• od 1 do 31 lipca 2024 r. oznacza wypłatę do 30 września 2024 r.
• od 1 do 31 sierpnia 2024 r. oznacza wypłatę do 31 października 2024 r.

Wniosek do ZUS składa się w formie elektronicznej przez mZU, PUE ZUS, portal Emp@tia lub bankowość elektroniczną.

Zasiłek rodzinny

Zasiłek rodzinny w 2024 roku jest świadczeniem mającym na celu częściowe pokrycie wydatków związanych z utrzymaniem dziecka. Kwota zasiłku zależy od dochodu rodziny oraz wieku dziecka i wynosi od 95 zł do 135 zł miesięcznie na dziecko. Aby go otrzymać, dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie może przekroczyć 674 zł, a gdy członkiem rodziny jest niepełnosprawne dziecko – 764 zł.

Zasiłek rodzinny przysługuje:

• na dziecko:

– do ukończenia 18 lat,

– w wieku powyżej 18 lat do 21 lat pod warunkiem kontynuowania nauki w szkole,

– do 24 lat, jeżeli kontynuuje naukę w szkole lub w szkole wyższej pod warunkiem, że ma orzeczony umiarkowany lub znaczny stopień niepełnosprawności,

• osobie uczącej się – jeżeli uczy się w szkole lub w szkole wyższej, nie dłużej niż do ukończenia 24 roku życia.

Wysokość zasiłku rodzinnego nie uległa zmianie i w 2024 r. wynosi:

• 95,00 zł na dziecko w wieku do ukończenia 5 roku życia;
• 124,00 zł na dziecko w wieku powyżej 5 roku życia do ukończenia 18 roku;
• 135,00 zł na dziecko w wieku powyżej 18 roku życia do ukończenia 24 roku życia.

Zasiłek rodzinny przyznawany jest na okres zasiłkowy, trwający od 1 listopada do 31 października następnego roku kalendarzowego. 

Dodatki do zasiłku rodzinnego

Dla rodziców, którzy mają przyznane prawo do otrzymywania zasiłku rodzinnego przysługują dodatkowe świadczenia z tytułu:

• urodzenia dziecka – dodatek przyznawany jest jednorazowo i wynosi 1000,00 zł. na każde urodzone dziecko;
• opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego – w wysokości 400 zł – bez względu na liczbę dzieci. Okres pobierania dodatku wynosi do 24 miesięcy na jedno dziecko i 36 w przypadku bliźniąt;
• samotnego wychowywania dziecka – przysługuje osobie samotnie wychowującej dziecko, nie otrzymującej świadczenia alimentacyjnego z powodu: nieznanego ojcostwa, śmierci drugiego rodzica lub gdy powództwo alimentacyjne zostało oddalone. Ponadto dodatek ten przysługuje osobie uczącej się, jeżeli oboje rodzice nie żyją. Wysokość dodatku wynosi 193,00 zł miesięcznie na jedno dziecko, nie więcej jednak niż 386,00 zł na wszystkie dzieci;
• wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej – przyznawany jest w kwocie 95 zł miesięcznie na trzecie i na kolejne dzieci uprawnione do zasiłku rodzinnego;
• kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego – na dziecko w wieku do 5 lat przysługuje dodatek w kwocie 90,00 zł natomiast powyżej 5 roku życia 110,00 zł miesięcznie. Dodatek wypłacany jest do ukończenia 16 roku życia dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności oraz do 24 roku życia dla osób z umiarkowanym lub znacznym stopniem niepełnosprawności;
• rozpoczęcia roku szkolnego – jest wypłacany raz w roku w wysokości 100 zł na dziecko uczące się w szkole lub odbywające roczne przygotowanie przedszkolne;
• podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania – wypłacany jest od września do czerwca i wynosi 69 zł, w przypadku dziecka dojeżdżającego do szkoły oraz 113 zł, gdy dziecko mieszka w internacie.

Dofinansowanie do żłobka – Maluch+

Program Maluch+ oferuje dofinansowanie do opłat za żłobek. W 2024 roku rodzice mogą otrzymać do 400 zł miesięcznie na dziecko uczęszczające do żłobka, klubu dziecięcego lub jest objęte opieką sprawowaną przez dziennego opiekuna.

Dofinansowanie na zatrudnienie niani

Rodzice mogą ubiegać się o dofinansowanie na zatrudnienie niani w ramach umowy uaktywniającej. W 2024 roku kwota dofinansowania wynosi do 50% minimalnego wynagrodzenia, co stanowi znaczną pomoc w pokryciu kosztów opieki nad dzieckiem.

„Dobry Start” 300+

Świadczenie „Dobry Start” to jednorazowe wsparcie finansowe dla rodzin z dziećmi rozpoczynającymi rok szkolny. Celem tego świadczenia jest pokrycie części kosztów związanych z zakupem podręczników i przyborów szkolnych.

Zasady przyznawania świadczenia:

• Kwota świadczenia: Wysokość świadczenia wynosi 300 zł na każde dziecko uczęszczające do szkoły.
• Wiek dzieci: Świadczenie przysługuje na dzieci i młodzież od 7. do 20. roku życia (w przypadku dzieci niepełnosprawnych do 24. roku życia).
• Wniosek: Wnioski można składać drogą elektroniczną od 1 lipca do 30 listopada danego roku.

Rodzinny Kapitał Opiekuńczy

W 2024 roku rodziny mogą otrzymać jednorazowe wsparcie w wysokości 12 tysięcy złotych na drugie dziecko. Świadczenie to ma na celu zachęcenie do posiadania większej liczby dzieci i wspieranie rodzin w pokrywaniu wydatków związanych z wychowaniem dziecka.

Rodzinny Kapitał Opiekuńczy otrzymają rodzice na drugie i kolejne dziecko, w wieku od 12. do 35. miesiąca życia. Świadczenie to nie zależy od dochodu rodziny i łącznie wyniesie 12 tysięcy złotych. Do wyboru rodzicom pozostaną dwie opcje, będzie to wypłata po:

• 500 zł co miesiąc przez okres dwóch lat.
• 1000 zł co miesiąc, przez okres 12 miesięcy.

Program „Aktywny Rodzic”

W 2024 roku polski rząd wprowadził nowe świadczenie mające na celu wsparcie rodziców w łączeniu obowiązków zawodowych z rodzinnymi. Program „Aktywny Rodzic” został stworzony, aby umożliwić rodzicom lepszą integrację życia zawodowego z wychowywaniem dzieci, jednocześnie promując aktywność zawodową wśród rodziców małych dzieci.

Ustawa „Aktywny Rodzic” ustala 3 nowe świadczenia:

a) Aktywni rodzice w pracy (tzw. babciowe) – dla rodziców aktywnych zawodowo 1500 zł miesięcznie na rzecz organizacji opieki nad maluchem w wieku 12 – 35 miesięcy. w domu;

b) Aktywnie w żłobku – dofinansowanie do żłobka do 1500 zł miesięcznie na dziecko na pokrycie kosztów pobytu dziecka w żłobku, klubie dziecięcym czy u dziennego opiekuna;

c) Aktywnie w domu – 500 zł miesięcznie na dziecko w wieku 12 – 35 miesięcy dla rodziców, którzy wychowują swojego malucha w domu .

Planowany termin rozpoczęcia programu Aktywny Rodzic czyli data wejścia ustawy w życie to 

1 października 2024 r.

Wniosek do ZUS składa się w formie elektronicznej przez mZU, PUE ZUS, portal Emp@tia lub bankowość elektroniczną.

Podsumowanie

Świadczenia pieniężne dla rodzin z dziećmi w 2024 roku odgrywają kluczową rolę w polityce społecznej Polski, dostosowując się do współczesnych potrzeb rodzin oraz wyzwań ekonomicznych. Programy takie jak Rodzina 800+, Dobry Start oraz nowe inicjatywy prorodzinne mają na celu nie tylko wsparcie finansowe, ale także promocję dzietności i wyrównywanie szans, mimo pewnych wyzwań i kontrowersji, przyszłość tych świadczeń wydaje się obiecująca, z możliwymi dalszymi reformami 

i integracją z innymi formami wsparcia, co przyczyni się do lepszego życia rodzin i dzieci w Polsce.

Po więcej informacji serdecznie zapraszamy na bezpłatne konsultacje do Instytutu Praw Migrantów:

Instytut Praw Migrantów, ul.Ruska 46A/202 (3 na domofonie). 

Godziny pracy: pn 10:00-18:00, wt-sb 10:00-17:00.

Jeżeli nie mieszkasz we Wrocławiu, ale potrzebujesz wsparcia, to zapraszamy na naszą infolinię. Z chęcią odpowiemy na Państwa pytania:

Telefon: +48 510 011 846; +48 571 330 203. 

Artykuł powstał w ramach projektu “Refugee Children Support Ecosystem” finansowanym ze środków organizacji Save the Children International.