W teorii szkoła jest miejscem, gdzie dzieci powinny czuć się bezpiecznie, gdyż podstawowym obowiązkiem szkoły jest zapewnienie bezpieczeństwa dziecku. Niestety często okazuje się, że właśnie tam mają one styczność z przemocą.
Formy przemocy w szkole
Agresja w szkole może przybierać różne formy. Najczęściej sprawcami takiej przemocy są rówieśnicy, ale jest ona również popełniana przez osoby dorosłe np. nauczycieli.
Najczęściej w placówkach szkolnych mamy do czynienia z przemocą rówieśniczą. Przemoc taka objawia się tym, że dziecko bądź nastolatek doświadcza pewnej krzywdy ze strony rówieśników. Mogą one przybierać formę przemocy psychicznej i emocjonalnej, objawiając się przemocą słowną, czyli przejawiającymi się w formie przezywania, poniżania, wyśmiewania, obgadywania, pogróżek czy szantażu. Równie dotkliwa jest przemoc fizyczna, a mianowicie: bicie, kopanie, popychanie, niszczenie rzeczy, plucie czy zamykanie w pomieszczeniach. Coraz częściej spotyka się również z agresją cyfrową, która przejawia się np. wysyłaniem obraźliwych wiadomości, hejtem czy umieszczaniem zawstydzających zdjęć. Zachowanie nieletnich polegające na manipulowaniu relacjami czy izolowaniu od grupy również traktowana jest jak przemoc.
Każda z tych form agresji może mieć dla dziecka poważne konsekwencje obecnie i w przyszłości, m.in. poprzez wpływ na poczucie własnej wartości czy kontakty społeczne.
Przyczyny występowania przemocy w szkole
Nauczyciele powinni zdawać sobie sprawę jakie czynniki sprzyjają powstawaniu agresji w środowisku szkolnym, tak aby móc wprowadzać efektywne zmiany w środowisku i swoim zachowaniu. Najczęstszymi przyczynami agresji w szkole są m.in.:
- Brak akceptacji wśród rówieśników
- Wywieranie presji przez uczniów starszych
- Chęć zwrócenia na siebie uwagi
- Trudności w nawiązywaniu kontaktu z innymi dziećmi
- Negatywny wpływ nieformalnych grup rówieśniczych
Przemoc w szkole – jak ją rozpoznać?
Dobrze, jeśli dziecko mówi rodzicom o swoich problemach, jednakże nie zawsze tak jest. Przyczyną milczenia może być strach przed oprawcami, brak zaufania do dorosłych, wstyd czy poczucie winy. Czasami jednak widzimy, że coś się dzieje, pomimo braku werbalnej informacji na ten temat.
Wśród oznak, które mogą wskazywać, na to, że dziecko jest ofiarą przemocy szkolnej, wymienia się:
- Lęk przed szkołą
- Spóźniania się do szkoły
- Częsta zmiana zwykłej drogi do szkoły i ze szkoły
- Brak odwiedzin kolegów
- Brak opowiadania o relacjach z innymi
- Gorsze wyniki w nauce
- Koszmary nocne
- Brak chęci udziału w klasowych spotkaniach czy wycieczkach szkolnych
- Siniaki lub zniszczone ubrania po powrocie ze szkoły
- Agresja dziecka w stosunku do rodziców lub rodzeństwa
W jaki sposób można pomóc dziecku?
Pierwszą i podstawową formą pomocy dziecku jest rozmowa z rodzicem. Aby okazać wsparcie dziecku, należy zacząć od rozmowy z nim. Rozmowa taka powinna przebiegać w odpowiednich warunkach. Przyjazna atmosfera i delikatność stawianych pytań pomogą dziecku poczuć się bezpiecznie i mogą skłonić je do szczerości. Podczas rozmowy bardzo ważne jest to, aby dokładnie ustalić wszelkie informacje dotyczące konkretnych zdarzeń – kiedy się wydarzyły, gdzie i kto w nich uczestniczył. Należy starannie wszystko udokumentować, łącznie z SMS-ami, e-mailami czy rozmowami na innych portalach społecznościowych, w których dochodziło do obrażania, zniesławiania czy gróźb. Należy okazać wsparcie dziecku i zapewnić o gotowości do pomocy. Niedopuszczalne jest przerzucanie odpowiedzialności na dziecko za zaistniałą sytuację albo namawianie do rewanżu.
Następnie rodzić powinien podjąć konkretne działania, w szczególności spotkać się z wychowawcą klasy bądź dyrektorem szkoły czy psychologiem szkolnym, aby ustalić, czy posiada on jakieś informacje o zaistniałym problemie i czy zostały podjęte jakieś działania. Jeżeli nie, trzeba mu o wszystkim opowiedzieć i podjąć wspólnie kroki. Należy pamiętać, że jedno spotkanie nie zawsze wystarczy, konieczne jest pozostawanie cały czas w kontakcie z wychowawcą, aby mieć pewność, że dziecko jest bezpieczne. Warto również porozmawiać z innymi rodzicami, być może jest więcej ofiar przemocy w szkole i konieczne jest podjęcie wspólnych działań.
W przypadku, gdy wychowawca nie podejmie wystarczających działań, należy zgłosić się do dyrektora szkoły, aby z nim ustalić plan działania i omówić całą zaistniałą sytuację. W przypadku, gdy szkoła nadal nie podejmie skutecznych kroków, aby zapobiec przemocy, należy udać się do Kuratorium Oświaty, z wnioskiem o zbadanie sprawy. W szczególnie trudnych sytuacjach można również wystąpić do Rzecznika Praw Dziecka. W przypadku, gdy doszło do złamania prawa, dziecko zostało pobite, okradzione czy doszło do nękania, sprawę należy zgłosić na Policję bądź złożyć do Sądu Rejonowego wniosek o wydanie zarządzeń w sprawie małoletnich dzieci z art. 109 kro.
Po więcej informacji serdecznie zapraszamy na bezpłatne konsultacje do Instytutu Praw Migrantów:
Instytut Praw Migrantów, ul.Ruska 46A/202 (3 na domofonie).
Godziny pracy: pn 10:00-18:00, wt-sb 10:00-17:00
Jeżeli nie mieszkasz we Wrocławiu, ale potrzebujesz wsparcia, to zapraszamy na naszą infolinię. Z chęcią odpowiemy na Państwa pytania w godzinach pracy punktu:Telefon: +48 510 011 846; +48 571 330 203.
————
Artykuł powstał w ramach projektu “Refugee Children Support Ecosystem” finansowanym ze środków organizacji Save the Children International.
