The following proposal for legal changes tries to take into account the interests and demands of all interested parties. Postulates of the Institute of Migrants’ Rights relate to the current legal status. In fact, we are completely aware of the need to create a completely new act on foreigners, one that will fit into the prevailing realities, but we do not know when it will be possible to pass such a legal act. That is why we have decided to improve the current act so that the legalization procedure runs more efficiently.
W ostatnich latach Polska stała się jednym z najważniejszych krajów docelowych dla migrantów z Europy Wschodniej. We współczesnych warunkach migracja jest korzystna dla interesów państwa i społeczeństwa, ponieważ odpowiada na zapotrzebowania polskiego rynku pracy. Dlatego warto pomyśleć nad rozwojem legalnej i bezpiecznej migracji, a także nad umacnianiem skuteczności działań przez organy administracyjne, które ma na celu promocję legalnego pobytu w Polsce. W obecnym stanie prawnym uzyskanie zezwolenia na pobyt czasowy jest bardzo utrudnione, co oczywiście powoduje przewlekłość postępowania i kłopotliwą sytuację dla cudzoziemców, organów administracji publicznej i pracodawców.
Poniższa propozycja zmian prawnych stara się uwzględnić interesy i postulaty wszystkich zainteresowanych stron. Nasze postulaty dotyczą obecnie obowiązującego stanu prawnego, zdajemy sobie sprawę z potrzeby stworzenia zupełnie nowej ustawy o cudzoziemcach, takiej, która będzie przystawała do panujących realiów, jednakże nie wiemy kiedy nastąpi możliwość uchwalenia takiego aktu prawnego. Dlatego zdecydowaliśmy się na poprawę, obecnej ustawy, tak aby procedura legalizacji przebiegała sprawniej.
Prawo powinno być wizytówką kraju docelowego cudzoziemców
Tworząc tę nowelizację, przyświecało nam kilka celów, które staraliśmy się wprowadzić do propozycji zmian. Prawo powinno być wizytówką kraju docelowego cudzoziemców. Znaczy to tyle, że jeśli Polska chce być postrzegana przez cudzoziemców jako demokratyczne państwo prawa, to musi działać na podstawie i w granicach prawa. Prawo musi być przestrzegane i szanowane, a normy prawne zawarte w aktach prawnych powinny mieć odzwierciedlenie w rzeczywistości, co dzisiaj nie zawsze ma miejsce. Żeby to prawo było szanowane i przestrzegane przez cudzoziemców, to musi być szanowane i przestrzegane przez obywateli, służby mundurowe i organy administracji publicznej.
Kolejnym celem jest jasna sytuacja pobytu cudzoziemców. Cudzoziemcy, a także inni uczestnicy życia społecznego powinni mieć zawsze pewność, czy pobyt danego cudzoziemca jest legalny, czy też nie. W obecnym stanie prawnym dochodzi częstokroć, że przez niedopełniania obowiązku ustawowego przez wojewodę, cudzoziemiec nie ma potwierdzenia, że jego pobyt jest legalny, to sytuacja niedopuszczalna, żeby dochodziło do sytuacji pobytowej nieznanej ustawie. Jako trzeci cel postawiliśmy sobie sprawność postępowania z zakresu legalizacji pobytu cudzoziemców. Postępowanie w sprawie udzielenia zezwolenia na pobyt dla cudzoziemca, wymaga merytorycznego rozpatrzenia, w związku z tym naturalnym jest, że procedura ta może trwać około 3 miesięcy. Jednakże musi być prowadzona sprawnie, czyli bez zbędnej przewlekłości lub nawet bezczynności, a tego doświadczamy dzisiaj nader często. Ostatnim celem jest bezpieczeństwo, zdajemy sobie sprawę z tego jak ważne jest zagwarantowanie bezpieczeństwa państwa w trakcie kontroli cudzoziemców. Koniecznym jest przede wszystkim wyeliminowanie sytuacji, które stanowią największe prawdopodobieństwo handlu ludźmi, pracy przymusowej czy innych form wyzysku i wykorzystywania.
PAŃSTWO, JAKIM JEST POLSKA, NIE MOŻE SOBIE POZWOLIĆ, ŻEBY W NASZYM KRAJU JAKIEMUKOLWIEK CZŁOWIEKOWI GROZIŁA PRACA PRZYMUSOWA, WYZYSK CZY NARUSZANIE PRAW CZŁOWIEKA.
Proszę o przyjrzenie się niżej przedstawionym propozycjom, bowiem ich wprowadzenie ma korzystny wpływ dla wszystkich zainteresowanych stron.
Obecne brzmienie art. 101: Zezwolenie na pobyt czasowy cofa się cudzoziemcowi, gdy:
1) ustał cel pobytu, który był powodem udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy, lub
2) przestał on spełniać wymogi udzielenia mu zezwolenia na pobyt czasowy ze względu na deklarowany cel pobytu, lub
3) wystąpiła przynajmniej jedna z okoliczności, o których mowa w art. 100 ust. 1 pkt 2 lub 4–8.
Proponowana zmiana art. 101: Zezwolenie na pobyt czasowy cofa się cudzoziemcowi, gdy:
1) minie 90 dni od ustania celu pobytu, który był powodem udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy, lub
2) przestał on spełniać wymogi udzielenia mu zezwolenia na pobyt czasowy ze względu na deklarowany cel pobytu, lub
3) wystąpiła przynajmniej jedna z okoliczności, o których mowa w art. 100 ust. 1 pkt 2 lub 4–8.
Powody zmian: W obecnym stanie prawnym cudzoziemiec zobowiązany jest wykazać inny cel pobytu w terminie 30 dni, co wynika z art. 123 ustawy, aczkolwiek nie jest to zawsze termin wystarczający do znalezienia nowego celu pobytu, którym najczęściej jest praca. Tego czasu jest za mało nie tylko dla cudzoziemców, a nawet dla obywateli Polski. Z tego powodu w praktyce często powstają sytuacje, gdzie cudzoziemiec, chcąc zostać w Polsce i szukając nowej pracy, przekracza termin, przez co musi opuścić kraj, ponieważ jego pobyt staje się nielegalny. Nie zmienia to jednak faktu, że osoby te chcą kontynuować cel pobytu i zgodnie z prawem przebywać w Polsce. Wojewodowie, chociaż ustawowo powinni podjąć postępowanie w sprawie cofnięcia zezwolenia, to częstokroć tego nie robią. Przez co zdarzają się cudzoziemcy, którzy od kilku miesięcy nie posiadają celu pobytu, ale nie ponoszą za to konsekwencji. To naraża na szwank obowiązujący system prawny i powoduje, że prawo może nie być szanowane. Budowanie integracji cudzoziemców w społeczeństwie RP powinno między innymi polegać na budowaniu poszanowania dla porządku prawnego Polski, jeśli jednak sam organ, który jest właściwy do obsługi cudzoziemców, tego prawa nie przestrzega, jest to działanie, które należy zmienić. Ponadto najczęściej to są cudzoziemcy, którzy przeprowadzili się do Polski razem ze swoją rodziną i chcą w dłuższej perspektywie otrzymać pobyt stały, kartę rezydenta, czy też obywatelstwo, więc obecny termin jest dla tych osób dolegliwy.
Cel: Stworzenie bardziej komfortowych warunków dla cudzoziemców oraz unikanie przypadków nielegalnego pobytu u osób, których intencją nie jest łamanie prawa. Budowanie systemu, w którym prawo bierze pod uwagę perspektywę jednostki, ale po przekroczeniu granic stawianych prawem, to realnie działa.
Skutki: Wprowadzona zmiana pozwoli organom rzetelnie kontrolować cudzoziemców szukających nowego celu pobytu. Dość często występują sytuacje, w których pomimo niezachowania terminu i braku nowego celu pobytu cudzoziemiec nie opuszcza kraju i przebywa nielegalnie. Z wprowadzeniem zaproponowanego terminu, wynoszącego 90 dni takie przypadki w praktyce będą występować rzadziej, dlatego że jest to termin wystarczający do znalezienia nowego celu, a także cudzoziemiec, który w tak długim terminie nie znajdzie pracy, najprawdopodobniej sam opuści kraj nawet wcześniej, wynika to z trudności materialnych. Przypadków osób niemających celu przez 90 dni będzie niewiele, to pozwoli na to, żeby organ realnie przyjrzał się tym przypadkiem i cofnął im zezwolenia pobytowe. W obecnej sytuacje, restrykcyjna granica 30 dni jest często nieintencjonalnie przekraczana przez cudzoziemców, a organ nie wszczyna postępowań w celu cofnięcia zezwolenia, co jest podważaniem zasadności istnienia tej normy prawnej przez organ.
Obecne brzmienie art. 105 ust 1:
Cudzoziemiec, z wyjątkami określonymi w art. 139l ust. 1 i art. 139t ust. 1, składa wniosek o udzielenie mu zezwolenia na pobyt czasowy osobiście, nie później niż w ostatnim dniu jego legalnego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Proponowane brzmienie art. 105 ust. 1:
Cudzoziemiec, z wyjątkami określonymi w art. 139l ust. 1 i art. 139t ust. 1, składa wniosek o udzielenie mu zezwolenia na pobyt czasowy osobiście, nie później niż 30 dni przed ostatnim dniem legalnego pobytu na terytorium RP.
Powody zmian: W obecnym stanie prawnym, cudzoziemiec ma możliwość złożenia wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt nawet ostatniego dnia swojego legalnego pobytu. Jeżeli wniosek nie zawiera braków formalnych, wojewoda w dokumencie podróży cudzoziemca powinien umieścić odcisk stempla, a pobyt cudzoziemca uważa się za legalny. Jednak cudzoziemiec może i często samodzielnie prowadzi sprawę, w której jest stroną, to prowadzi do tego, iż braki formalne nie należą do rzadkości. Jeżeli więc cudzoziemiec ten złoży wniosek z brakiem formalnym ostatniego dnia legalnego pobytu, to kolejnego dnia jego pobyt jest już nielegalny. To spotykane sytuacje, a zgodnie z obowiązującym obecnie prawem, nie można takiego cudzoziemca uznać za przebywającego legalnie. Dlatego też niejako trzeba liczyć na to, że służby nie dokonają kontroli legalności pobytu cudzoziemca w naszym kraju, aż do momentu, w którym Wojewoda umieści odcisk stempla w paszporcie cudzoziemca, z datą wsteczną. Taki usus jednak jest dysfunkcyjny i sprzeczny z celem ustawy.
Cel: Przedłużenie terminu składania wniosków przyspieszy postępowanie w sprawie o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy, w ciągu 30 ostatnich dni swojego legalnego pobytu cudzoziemiec miałby możliwość uzupełnienia brakujących dokumentów w sprawie oraz uzupełnienia braków formalnych wniosku, chociażby ze względu na to, że najczęściej doręczenie pism oraz wysyłanie dokumentów następuje drogą pocztową, co znacznie przedłuża termin postępowania. Daje też możliwość bezproblemowego opuszczenia kraju tym cudzoziemcom, którzy po złożeniu wniosku z brakami formalnymi dowiedzą się, że nie są w stanie przedstawić dokumentów koniecznych do uzupełnienia tychże braków. Ponadto eliminuje to ryzyko popadnięcia cudzoziemca w sytuacje, gdy posiadając stempel w paszporcie potwierdzający złożenie wniosku o legalizację pobytu, nie może opuścić terytorium RP bez późniejszego koniecznego uzyskania wizy, aby móc powrócić do Polski.
Skutki: W skali ogólnopolskiej, zmniejszenie przypadków przewlekłości postępowania; proponowana zmiana nie wniesie rażących postępów do pracy urzędów, jednak jedynym skutkiem negatywnym może być pogubienie się cudzoziemca w terminach, jak to było w przypadku ustawy o cudzoziemcach z 2003 roku, gdzie termin wynosił 45 dni, więc obecny termin “nie później niż w ostatnim dniu legalnego pobytu” jest łatwiejszy do zrozumienia. Zresztą termin 30 dni jest prościej wyliczyć, oczywiście nie wyklucza to pojedynczych sytuacji przegapienia terminu przez niektórych cudzoziemców, aczkolwiek nie sposób nie zauważyć, że ma to korzystny wpływ na pewność cudzoziemca w legalności jego pobytu na terytorium RP.
Dodanie jednostek redakcyjnych w art. 105
W art. 105 po ust. 1 dodaje się ust. 1a w brzmieniu:
Cudzoziemiec może złożyć wniosek jedynie osobiście, lub przez pełnomocnika, lub z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego potwierdzającego tożsamość wnioskodawcy w postaci profilu zaufanego, lub płatnego certyfikatu kwalifikowanego.
Powody zmian: W obecnym stanie prawnym nie ustalono, w jaki sposób cudzoziemiec może złożyć wniosek. Co do zasady wniosek powinien złożyć osobiście, jednak nie wyłączono możliwości złożenia wniosku przez pełnomocnika czy poprzez operatora pocztowego. Jednak nie wprowadzono możliwości złożenia wniosku przez system teleinformatyczny ePUAP. Takie postawienie akcentów powoduje, że cudzoziemiec wysyła błędnie wypełniony wniosek przez operatora pocztowego, wniosek zawiera braki formalne i dokonuje tej czynności w ostatnim dniu legalnego pobytu, więc w dniu kolejnym przebywa w RP nielegalnie. Jeżeli ustawa o ewidencji ludności przewiduje konieczność meldunku cudzoziemców, a przy pierwszym zameldowaniu uzyskuje nr PESEL, to umożliwienie złożenia wniosku o zezwolenie na pobyt w formie powinno być naturalnym przedłużeniem wprowadzonych regulacji we wspomnianej ustawie. Organ rozpatrujący wniosek o udzielenie zezwolenia w pierwszej kolejności dygitalizuje wniosek i załączniki, jeżeli wniosek zostałby złożony poprzez ePUAP, to ta czynność zostałaby przeniesiona z organu na wnioskodawcę, co odciążyłoby organ.
Cel: Przyspieszenie postępowania w sprawie o pobyt czasowy oraz wykluczenie tak dużej ilości braków formalnych wniosku, co swoją drogą przedłuża postępowanie.
Skutki: Zmniejszenie przypadków przewlekłości postępowania; praktyka pokazuje, że nie zawsze cudzoziemcy posiadają wiedzę, jak prawidłowo wypełnić wnioski pobytowe i jakie dokumenty do nich dołączyć, tak by wojewoda nie wezwał do ich uzupełnienia. Dzięki możliwości złożenia wniosku poprzez ePUAP postępowanie znacznie się przyspieszy, bowiem system teleinformatyczny wskazuje tzw. „pola obowiązkowe”, które należy uzupełnić, a także pomaga w prawidłowym wypełnieniu kolejnych pozycji wniosku poprzez możliwość wyboru z listy. Z powyższego wprost wynika, że składanie wniosków pocztą jest dolegliwe dla obu stron, to przedłuża terminy postępowania, pracę organów i czas oczekiwania cudzoziemca na pobyt. W powiązaniu z zaproponowaną wyżej zmianą art. 105 ustawy o cudzoziemcach będzie to miało pozytywny skutek przyspieszenia postępowania dowodowego poprzez szybsze komunikowanie się pomiędzy organem a wnioskodawcą oraz poczucia pewności pobytu przez cudzoziemca.
Obecne brzmienie art. 106 ust. 1a: Cudzoziemiec ubiegający się o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy i pracę, zezwolenia na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji albo zezwolenia na pobyt czasowy w celu prowadzenia działalności gospodarczej, jeżeli celem pobytu cudzoziemca jest wykonywanie pracy poprzez pełnienie funkcji w zarządzie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjnej, którą utworzył lub której udziały, lub akcje objął, lub nabył prowadzenie spraw spółki komandytowej, lub komandytowo- -akcyjnej przez komplementariusza, lub działanie w charakterze prokurenta, składając wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy, dołącza do niego wypełniony przez podmiot powierzający mu wykonywanie pracy załącznik zawierający:
1) informacje dotyczące podmiotu powierzającego wykonywanie pracy i pracodawcy użytkownika:
d) numer PESEL.
Proponowane brzmienie art. 106 ust. 1a: Cudzoziemiec ubiegający się o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy i pracę, zezwolenia na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji albo zezwolenia na pobyt czasowy w celu prowadzenia działalności gospodarczej, jeżeli celem pobytu cudzoziemca jest wykonywanie pracy poprzez pełnienie funkcji w zarządzie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjnej, którą utworzył lub której udziały, lub akcje objął, lub nabył, lub prowadzenie spraw spółki komandytowej, lub komandytowo- -akcyjnej przez komplementariusza, lub działanie w charakterze prokurenta, składając wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy, dołącza do niego wypełniony przez podmiot powierzający mu wykonywanie pracy załącznik zawierający:
1) informacje dotyczące podmiotu powierzającego wykonywanie pracy i pracodawcy użytkownika:
d) numer PESEL obligatoryjnie.
Powody zmian: W obecnym stanie prawnym cudzoziemcy praktycznie zawsze przy składaniu wniosku na pobyt czasowy podają numer identyfikacyjny paszportu zagranicznego zamiast numeru PESEL, co swoją drogą powoduje utrudnienie ich identyfikacji i kontrolowania przez urząd. Przede wszystkim wynika to z tego powodu, że nie wszyscy cudzoziemcy dokonują obowiązku zameldowania się, przez co numer PESEL nadaje się z urzędu, lub też są dość częste sytuacje, gdy właściciel mieszkania, w którym zatrzymał się obcokrajowiec, nie zgadza się na meldunek, co skutkuje odmową nadania tego numer przez urząd gminny lub miejski. Również istnieje możliwość złożenia wniosku o nadanie numeru PESEL, lecz cudzoziemcy rzadko z tego korzystają, ponieważ w tym wniosku muszą podać podstawę prawną nadania, akurat z tym mają największy problem. Ponadto sam urząd, nie biorąc pod uwagę obligatoryjności posiadania PESELu i akceptując jego brak, utrudnia własną pracę i postępowanie, a także pobyt cudzoziemca w Polsce.
Cel: Możliwość szybszego i łatwiejszego zidentyfikowania cudzoziemców oraz bardziej skuteczne dokonanie obowiązku posiadania numeru PESEL przez obcokrajowców.
Skutki: Proponowana zmiana nie powoduje skutków negatywnych dla organu, przeciwnie ma ona na celu ułatwienie zidentyfikowania cudzoziemca na wszystkich płaszczyznach jego życia. Zatem wyklucza się tak powszechny problem braku posiadania numeru PESEL przez cudzoziemców, co zatem poprawi sytuację gromadzenia podstawowych informacji identyfikujących tożsamość i status administracyjno-prawny cudzoziemców zamieszkujących na terenie Rzeczypospolitej Polskiej.
Obecne brzmienie art. 108 ust. 1:
1. Jeżeli termin na złożenie wniosku o udzielenie cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt czasowy został zachowany i wniosek nie zawiera braków formalnych lub braki formalne zostały uzupełnione w terminie:
1) wojewoda umieszcza w dokumencie podróży cudzoziemca odcisk stempla potwierdzającego złożenie wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy.
Proponowane brzmienie art. 108 ust. 1:
1. Jeżeli termin na złożenie wniosku o udzielenie cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt czasowy został zachowany:
1) wojewoda umieszcza w dokumencie podróży cudzoziemca odcisk stempla potwierdzającego złożenie wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy.
Powody zmian: W obecnym stanie prawnym sprawa cudzoziemca rusza dopiero wtedy, gdy wnioskodawca uzupełni wszystkiebraki formalne wniosku, o ile takie są. Wyznaczony przez organ termin nie może być jednak krótszy niż 7 dni. Należy jednocześnie przyjąć, iż organ wyznaczający termin na uzupełnienie braków we wniosku władny jest ten termin wydłużyć – z urzędu lub na wniosek. Możliwość taka istnieje jednak wyłącznie, zanim wyznaczony pierwotnie termin nie minie. Ponadto termin na uzupełnienie braków „powinien uwzględniać czas potrzebny do zebrania właściwych dowodów przez stronę. Na ogólnych zasadach określonych w art. 58-60 kpa, wyznaczony termin procesowy także będzie podlegał przywróceniu, co pozwala na dostosowanie długości terminu do okoliczności konkretnej sprawy. Jednak cudzoziemcy dość często składają wniosek z brakami formalnymi przez brak wiedzy i znajomości języka. Co powoduje sytuacje, w których cudzoziemiec, składając wniosek z brakiem formalnym ostatniego dnia swojego legalnego pobytu, kolejnego dnia przebywa w RP nielegalnie, postępując w dobrej wierze i dokładając należytej staranności jak na cudzoziemca. Wojewodowie często nawet po uzupełnieniu braków formalnych przez cudzoziemca nie umieszczają odcisku stempla w paszporcie cudzoziemca. Utrudnia to udowodnienie przez cudzoziemca, że przebywa w RP legalnie i z dopełnieniem wszelkich obowiązków, a to organ administracji publicznej nie dopełnia swego obowiązku.
Cel: Wykluczenie sytuacji, w której cudzoziemiec, złożywszy wniosek, przebywa w RP bez odcisku stempla w dokumencie podróży, mimo dokonania wszelkich obowiązków po swojej stronie.
Skutki: Wojewoda umieszcza w dokumencie podróży cudzoziemca odcisk stempla potwierdzającego złożenie wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy, jeżeli wniosek został złożony w terminie i wniosek nie zawiera braków formalnych lub te braki zostały uzupełnione w terminie. Pobyt cudzoziemca w RP będzie przez cały czas legalny, licząc od dnia złożenia wniosku, kiedy wojewoda wtedy także umieści odcisk stempla w dokumencie podróży. Automatyzm taki spowoduje, że cudzoziemcy będą mogli w czasie oczekiwania na rozpatrzenie sprawy dokonywać wszelkich czynności wynikających z legalnego pobytu takich jak zameldowanie, podejmowanie pracy czy wymiana prawa jazdy. W obecnej sytuacji kiedy cudzoziemiec składa wniosek, a wojewoda nie wstawia odcisku stempla miesiącami, to pracodawca, nie mając potwierdzenia legalnego pobytu cudzoziemca, zwalnia go, mimo tego, że to nie cudzoziemiec a Wojewoda opieszale wykonuje swoje obowiązki.
Obecne brzmienie art. 109 ust 1:
Przed wydaniem decyzji o udzieleniu cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt czasowy wojewoda zwraca się do komendanta oddziału Straży Granicznej, komendanta wojewódzkiego Policji, Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, a w razie potrzeby także do konsula właściwego ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania cudzoziemca za granicą lub do innych organów z wnioskiem o przekazanie informacji, czy wjazd cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i jego pobyt na tym terytorium mogą stanowić zagrożenie dla obronności lub bezpieczeństwa państwa, lub ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego.
Proponowane brzmienie art. 109 ust. 1:
Przed wydaniem decyzji o udzieleniu cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt czasowy wojewoda w sytuacji powzięcia podejrzenia co do cudzoziemca w zakresie zagrożenia dla obronności lub bezpieczeństwa państwa, lub ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego, bez konieczności uzasadniania, zwraca się do komendanta oddziału Straży Granicznej, komendanta wojewódzkiego Policji, Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, a w razie potrzeby także do konsula właściwego ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania cudzoziemca za granicą lub do innych organów z wnioskiem o przekazanie informacji, czy wjazd cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i jego pobyt na tym terytorium mogą stanowić zagrożenie dla obronności lub bezpieczeństwa państwa, lub ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego.
Powody zmian: W obecnym stanie prawnym dane każdego cudzoziemca powyżej 13 roku, który wnioskuje o uzyskanie zezwolenia na pobyt w RP, wojewoda przekazuje ustawowo oznaczonym służbom w celu weryfikacji, czy wjazd i pobyt takiego cudzoziemca nie stanowi zagrożenia dla obronności lub bezpieczeństwa państwa, lub ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego. Niezależnie od tego czy osoba ta była w nieodległym czasie sprawdzana w trakcie analogicznej procedury. Mechanizm, w którym po 60 dniach uznaje się, że cudzoziemiec nie stanowi zagrożenia dla bezpieczeństwa, przy ilości cudzoziemców, jedynie pozornie gwarantuje sprawdzenie cudzoziemców. Przyjmując, że każdy cudzoziemiec od momentu wjazdu jest kontrolowany przez służby policyjne, to nie ma potrzeby, aby w momencie postępowania w sprawie o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy po raz kolejny sprawdzać każdego. Obciąża to tylko służby i rozprasza ich zasoby na wiele spraw, a także globalnie wydłuża średnią długość prowadzenia postępowania w sprawie udzielania zezwolenia na pobyt cudzoziemcom.
Cel: Przyspieszenie postępowania w sprawie o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy oraz zmniejszenie zbędnej pracy organów publicznych, co powodowałoby rzetelniejsze sprawdzenie naprawdę szczególnych przypadków dotyczących cudzoziemców wywołujących podejrzenie w zakresie zagrożenia dla bezpieczeństwa państwa.
Skutki: Zmniejszenie przypadków przewlekłości postępowania; proponowana zmiana obniży dużą ilość pracy oraz przyspieszy termin postępowania w sprawie pobytu czasowego. Nie ma potrzeby sprawdzać każdego cudzoziemca ze względu na to, że niepotrzebnie to przedłuża terminy wynikające z art. 109 ustawy o cudzoziemcach. Jak pokazuje praktyk,a w większości przypadków przekazanie informacji od organów uprawnionych trwa dłużej niż 60 dni, co wynika z art. 109 ust. 4. Powoduje to sytuacje, w których cudzoziemiec długo czeka na przekazanie informacji do wojewody, których i tak się nie przekazuje. Tym bardziej wszyscy cudzoziemcy, którzy przyjeżdżają do Polski w celu podjęcia pracy czy też kształcenia nie mogą stanowić zagrożenia. Ponadto po sprawdzeniu i przekazaniu informacji dotyczącej cudzoziemca nie da się w żaden sposób stwierdzić, że po wydaniu zezwolenia na pobyt czasowy nie będzie stanowił zagrożenia dla bezpieczeństwa państwa. Dlatego lepszym rozwiązaniem byłoby sprawdzenie tylko tych cudzoziemców, wobec których występuje powzięcie podejrzenia, że mogą stwarzać zagrożenie. Co więcej, wprowadzenie bardziej rzetelnego sprawdzenia cudzoziemców na granicy oraz utworzenie jednolitego systemu baz danych pomiędzy organami wymienionymi w art. 109 a organami administracji rządowej zwiększyłoby efektywność postępowania w sprawie legalizacji pobytu cudzoziemców. Pamiętać należy o bezpieczeństwie państwa, jednakże w kwestii migrantów, o wiele większą rolę odgrywa polityka migracyjna kraju, zdolności i projekty integracyjne i edukacyjne. Nawet najbardziej skrupulatna kontrola może być niewystarczająca, jeżeli kraj nie będzie dysponował narzędziami włączającymi cudzoziemców w społeczeństwo przyjmujące.
Obecne brzmienie art. 114 ust. 1: Zezwolenia na pobyt czasowy i pracę udziela się, gdy celem pobytu cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest wykonywanie pracy oraz spełnione są łącznie następujące warunki:
1) cudzoziemiec posiada:
a) ubezpieczenie zdrowotne w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych lub potwierdzenie pokrycia przez ubezpieczyciela kosztów leczenia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
b) źródło stabilnego i regularnego dochodu wystarczającego na pokrycie kosztów utrzymania siebie i członków rodziny pozostających na jego utrzymaniu;
W art. 114 ust. 1 pkt 1, po lit. b dodaje się lit. c w brzmieniu: Zezwolenia na pobyt czasowy i pracę udziela się, gdy celem pobytu cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest wykonywanie pracy oraz spełnione są łącznie następujące warunki:
1) cudzoziemiec posiada:
a) ubezpieczenie zdrowotne w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych lub potwierdzenie pokrycia przez ubezpieczyciela kosztów leczenia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
b) źródło stabilnego i regularnego dochodu wystarczającego na pokrycie kosztów utrzymania siebie i członków rodziny pozostających na jego utrzymaniu;
c) umowę o pracę.
Powody zmian: W obecnym stanie prawnym poniekąd występują przypadki rażącego naruszenia praw cudzoziemców przez pracodawców. Najczęściej występujące przypadki m.in. to wykonywanie pracy przez cudzoziemca, który nie jest uprawniony do wykonywania pracy w rozumieniu art. 87 ust. 1 lub nie posiada odpowiedniego zezwolenia na pracę, nie będąc zwolnionym na podstawie przepisów szczególnych z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę, lub którego podstawa pobytu nie uprawnia do wykonywania pracy, lub który wykonuje pracę na innych warunkach, lub na innym stanowisku niż określone w zezwoleniu na pracę, z zastrzeżeniem art. 88f ust. 1a-1c lub art. 88s ust. 1 i 2, lub który wykonuje pracę na innych warunkach, lub na innym stanowisku niż określone w zezwoleniu na pobyt czasowy, o którym mowa w art. 114, 126, 127 lub w art. 142 ust. 3, z zastrzeżeniem art. 119 i art. 135 ust. 3 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, lub wykonywanie pracy bez zawarcia umowy o pracę albo umowy cywilnoprawnej w wymaganej formie. Ponadto coraz częściej pojawiają się przypadki nieludzkiego traktowania cudzoziemców poprzez zawarcie w umowie obowiązków pracownika, które naruszają ich prawa i godność.
Cel: Zapobieganie sytuacjom, w których prawa cudzoziemców zostają rażąco naruszone oraz skuteczniejsze wykrycie przestępstw.
Skutki: Proponowana zmiana nie powoduje skutków negatywnych dla organu, lecz ma ona na celu wykrycie przestępstw skierowanych przeciwko cudzoziemcom. Praktycznie zawsze cudzoziemcy nie znając przepisów oraz znajdując się w sytuacji dla siebie nowej i stresującej, nie są w stanie zrozumieć treści umowy o pracę, przez co często trafiają w sytuacje kłopotliwe. Ma to skutek negatywny dla państwa, bowiem zwiększa się ilość przestępstw tego rodzaju oraz wzrasta obawa społeczna, spowodowana poczuciem niebezpieczeństwa i niezaufania w stosunku do organów państwowych. Sprawdzenie umowy o pracę przy zezwoleniu na pobyt zlikwiduje coraz częstsze powstawanie takich przypadków.
Obecne brzmienie art. 121: Cudzoziemiec przebywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy i pracę zawiadamia pisemnie wojewodę, który udzielił tego zezwolenia, w terminie 15 dni roboczych, o utracie pracy u któregokolwiek z podmiotów powierzających wykonywanie pracy, wymienionych w zezwoleniu.
Proponowane brzmienie art. 121: Cudzoziemiec przebywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy i pracę zawiadamia pisemnie wojewodę, który udzielił tego zezwolenia, w terminie 21 dni, o utracie pracy u któregokolwiek z podmiotów powierzających wykonywanie pracy, wymienionych w zezwoleniu.
Powody zmian: W obecnym stanie prawnym cudzoziemców obowiązuje termin 15 dni roboczych, który w praktyce jest ciężko wyliczyć, bowiem cudzoziemcy często się gubią w dniach roboczych, dniach wolnych od pracy z powodu świąt, dlatego są dość częste przypadki jego niedotrzymania. Co więcej, jeżeli wyliczyć i porównać to termin ten jest jednoznaczny z terminem 21 dni.
Cel: Wykluczenie sytuacji trudności wyliczenia terminu, co skutkuje ich przekroczeniem.
Skutki: Nie zachodzą żadne skutki negatywne dla organów, jedynie powoduje to lepszą i zrozumialszą sytuację dla cudzoziemców, tym samym zmniejszając przypadki niedotrzymania terminu.
